W skład Gminy Stary Zamość wchodzi 14 następujących miejscowości:

  1. Borowina
  2. Chomęciska Duże
  3. Chomęciska Małe
  4. Krasne
  5. Majdan Sitaniecki
  6. Nowa Wieś
  7. Podkrasne
  8. Podstary Zamość
  9. Stary Zamość
  10. Udrycze-Kolonia
  11. Udrycze-Koniec
  12. Udrycze-Wola
  13. Wierzba
  14. Wisłowiec

 

alt Borowina Chomęciska Duże Chomęciska Małe Krasne Majdan Sitaniecki Nowa Wieś Poskrasne Podstary Zamość Stary Zamość Udrycze-Koniec Udrycze-Wola Wierzba Wisłowiec

 

Mapka Google Maps z miejscowości naszej gminy.

 

Można się również spotkać z regionalnymi nazwami miejscowości takimi, jak:
Banicha, Bezednia, Buczyna, Ciepłe, Dębina, Doły, Dwór, Gęsi Wygon, Gościniec, Karolówka, Kolonia Duża, Kolonia Fornalska, Kolonia Kwitkowa, Kolonia Mała, Kolonia Średnia, Koniec, Kryniczny Dół, Księżaki, Leśniczówka, Lisie Jamy, Makarówka, Niwa, Osiczyna, Pańska Dolina, Podłącze, Przymiarek, Raj, Reforma, Rogatka, Romanina, Różki, Stara Wieś, Średnia Góra, Udrycze-Kolonia, Widniówka, Wisłowiec-Kolonia, Wola, Wólka.

Wieś położona w południowej części gminy Stary Zamość, w obrębie Padołu Zamojskiego.
Folwark Ordynacji Zamojskiej powstał zapewne w 2 poł. XVIII wieku. W 1798 roku wybudowano tutaj stodoły folwarczne. W 1807 roku istniał tu przy folwarku ogród śliwowy. W 1827r. wieś liczyła 83 domy i 576 mieszkańców. Pod koniec XIX wieku istniała wieś i folwark o tej nazwie, które należały do Gminy Stary Zamość i parafii Sitaniec. Według spisu z 1921roku istniał tylko folwark, w którym były 3 domy i 89 mieszkańców, wyłącznie Polaków. Folwark ten o powierzchni 414 ha w 1929r. dzierżawił od Ordynacji J. Domański. W 1947r. miejscowość jako kolonia liczyła 327 ha ziemi oraz 119 mieszkańców. Samodzielną wsią stała się ok. 1950r.

Pierwsze pisemne informacje o Chomęciskach pochodzą z XIV wieku, kiedy to pradziadek kanclerza Jana Zamojskiego był Wójtem w Chomęciskach, Krasnem, Piaskach. Pierwsza Polska Szkoła Powszechna powstała w Chomęciskach w 1918 roku jako jednoklasówka o jednym nauczycielu funkcjonująca w jednej izbie wiejskiej chaty z czterema oddziałami. Organizatorką i pierwszą nauczycielką placówki była Pani Maria Głowacka - Kaczorowa.

Istniejący do dzisiaj budynek szkoły powstały ze środków gminy oddano do użytku w 1925 roku. W szkole działa biblioteka, dwór szkolny, kółko teatralne. W czasie II wojny światowej szkołę zajmują najpierw żołnierze Armii Czerwonej a potem Wojska niemieckie. Nauka prowadzona jest w izbach na wsi. Kierownik i nauczyciele zostają aresztowani. Po wojnie w roku 1945/46 w szkole uczy się 187 dzieci. Obecnie po szeregu zmian i reorganizacji w Chomęciskach Dużycch funkcjonuje 6 klasowa Szkoła Podstawowa z 52 uczniami.

Przy opracowaniu tekstu wykorzystano materiały Dyrektora Szkoły Podstawowej w Chomęciskach Dużych Pani Teresy Hybner.

Dzieje ziem Chomęcisk Dużych

Wieś położona na południowozachodnim skraju Gminy Stary Zamość, obrębie Padołu zamojskiego. Chomęciska istniały już przed 1402 rokiem, należały do rodziny Chomęckich. W 1432r. miejscowość ta należała do Niefieda Szarkalicza. Kilka lat później dziedzic wsi Deszczko rozgraniczał wieś do Sitańca. W tym samym roku Klemens z Chomęcisk toczył spór graniczny z sąsiadami. W 1492r. jeden z przedstawicieli rodu Krupskich-Depko z Krupego procesował się o odgraniczenie Chomęcisk od Sitańca. Wójtem był wtedy Florian Zamoyski. Dwa lata później wieś odkupił Wojciech Łabuński. W 1497 Florian Zamoyski kupił wujostwo w Chomęciskach, a w 1511 część wsi.
W 1518r. połowę wsi zakupił Feliks Zamoyski, po którym w 1545r. dziedziczyli: Stanisław, Florian i Mikołaj Zamoyscy. W 1564 roku wieś należała do łacińskiej parafii w Sitańcu i miała dwóch właścicieli: Chomęciski posiadał 5 łanów użytków, 5 zagrodników z ziemią i 1 bez ziem i, natomiast Florian Zamoyski 5 i 1 łana oraz 6 zagrodników z ziemią. W 1591 roku Jan Zamoyski kupił część Chomęciską od Mikołaja Chomęckiego, a w 1604 resztę wsi od Jakuba, Krzysztofa i Gabriela Chomęckich (łącznie zapłacił on Chomickim 2600zł). Inne części wsi posiadał także Florian Zamoyski, które odziedziczył później Jan Zamoyski. Zamoyscy w Chomęciskach przekazali część działek w dożywotnie użytkowanie swoim klientom i służbie. W 1637r.odźwierny Krzysiek posiadał półłanek roli z chałupą, Szwarc miał 2 półłanki i przy siedlisku 2 obszary roli i poddanych, Andrzej Cyrulik miał roli 2 obszary, 4 półłanki, poddanych i sad, Żeromski uprawiał 5 ćwierćłanków, Jan Kucharz miał 3 półłanki roli z budynkami, ogrodem i łąkami, 4 komorników i trzecią miarę w młynie złojeckim. W 1674r. na wieś posiadał młyn i staw. 1717r. wybudowano tu karczmę , która w roku 1740r. spłonęła wraz z młynem. Kolejną karczmę wybudowano 26 lat później, a następną przy trakcie w 1807. W 1767r. Chomęciska od ordynata dzierżawił Wicki, podkomorzy derbski. W 1778r. na skutek pożaru dwór wraz z zabudowaniami uległy zniszczeniu. Folwark odbudowano na przełomie XVIII i XIX wieku. Odbudowany dworek przetrwał prawdopodobnie do I wojny światowej. a w 1915r. na skutek działań wojennych spłonął. W jego miejsce wzniesiono dworek istniejący do dziś. W 1827r. istniały już trzy części wsi: Chomęciska Małe, Chomęciska Duże i Chomęciska Szlacheckie położone w parafii Stary Zamość. W sumie było tutaj 66 domów i 451 mieszkańców. W 1929r. właścicielem Chomęcisk Wielkich był hr. Maurycy Zamoyski, posiadał on 275 ha ziemi. Stał tutaj wiatrak J. Steczyńskiego. Część dóbr Maurycego Zamoyskiego przejął jego wierzyciel- Jan Podgórski. Posiadał on folwark w Chomęciskach o powierzchni 115 ha aż do 1945r. kiedy go rozparcelowano. Pozostałą część dóbr w 1936 r. przejął Skarb Państwa wraz z umową dzierżawną. Na jej podstawie dobra te dziedziczyli Karolina i Konrad Lipczyńscy. Na skutek wysiedlenia w grudniu 1942r. zginęło 5 mieszkańców z rąk Niemców. Od tej pory folwarkiem zarządzał Winter. Po wyzwoleniu w dworku zamieszkali pracownicy folwarku, natomiast grunty rozparcelowano, a część gospodarczą początkowo użytkowały Zakłady Mięsne w Zamościu, a od 1974r. SKR ze Starego Zamościa. W 1947r. Chomęciska Duże liczyły 1 226 ha ziemi i 731 mieszkańców.

Wieś położona na południowozachodnim skraju Gminy Stary Zamość, obrębie Padołu Zamojskiego. Chomęciska istniały już przed 1402 rokiem należały wtedy do rodziny Chomęckich. W 1432r. miejscowość ta należała do Niefieda Szarkalicza. Kilka lat później dziedzic wsi Deszczko rozgraniczał wieś do Sitańca. W tym samym roku Klemens z Chomęcisk toczył spór graniczny z sąsiadami. W 1492r. Depko z Krupego chciał oddzielenia Chomęcisk od Sitańca. Pięć lat później Florian Zamoyski nabył tutaj wujostwo, a w 1511 część wsi. W 1518r. połowę wsi nabył Feliks Zamoyski (odziedziczyli po nim Stanisław, Florian i Mikołaj Zamoyscy). W 1564r. wieś należała do łacińskiej parafii w Sitańcu i miała dwóch właścicieli: Chomęciski posiadał 5 łanów użytków, tyle samo zagrodników z ziemią, 1 zagrodnika bez ziemi. Florian Zamoyski 5 i 1 łana użytków i 6 zagrodników z ziemią. Zamoyscy w Chomęciskach nadali część działek w dożywotnie użytkowanie swoim klientom i służbie. W 1674r. istniał w tej miejscowości młyn i staw. W tym czasie wieś była opustoszała po napadach nieprzyjacielskich, którą całkowicie zasiedlono dopiero w 2 poł. XVIII wieku. W 1827r. odnotowano: Chomęciska Małe, Chomęciska Duże oraz Chomęciska Szlacheckie w parafii Stary Zamość. Łącznie było tu 66 domów oraz 451 mieszkańców. W 1853r. właścicielem Chomęcisk Małych został Jan Chrzanowski, który za 1853r. wydzielił 100 mórg ziemi i sprzedał je Karolowi Namysłowskiemu, po którym Stanisław Wojciech Namysłowski. W 1881r. syn właściciela folwarku- Karol Namysłowski założył zespół muzyczny, który po II wojnie światowej nazwano Orkiestrą Włościańską. W 1929r. miejscowość ta o powierzchni 100 ha dzierżawił od Ordynacji Stanisław Namysłowski. W 1929r. Chomęciska Małe o powierzchni 100 ha dzierżawił od Ordynacji Stanisław Namysłowski, natomiast hr. Maurycy Zamoyski posiadał 275 ha ziemi w Chomęciskach Wielkich. Był tu wiatrak J. Steczyńskiego. Część gruntów przejął wierzyciel Maurycego Jan Podgórski, który posiadał folwark w Chomęciskach o powierzchni 115 ha aż do 1945 roku, kiedy go rozparcelowano. Pozostałą część dóbr Chomęcisk w 1936 roki przejął Skarb Państwa wraz z umową dzierżawną, na podstawie której od 1930r. folwark dzierżawili Karolina i Konrad Lipczyńscy i byli oni dzierżawcami do II wojny światowej. W nocy z 3 na 4 grudnia 1942r. wieś wysiedlono. Od tego roku folwarkiem zarządzał Winter. Po wyzwoleniu w dworku zamieszkali pracownicy folwarku, grunty rozparcelowano, część gospodarczą początkowo użytkowały Zakłady Mięsne w Zamościu, a od 1974r. SKR ze Starego Zamościa. W 1947 Chomęciska Małe liczyły 384 ha ziemi oraz 441 mieszkańców.

 

Pierwsze wzmianki o istnieniu wsi Krasne pochodzą z XIV wieku. Pradziad Kanclerza Wielkiego Hetmana Jana Zamojskiego był wójtem w Ruskich, podlegały mu wioski Chomęciska Duże i Krasne. Podczas Powstania Styczniowego zakwaterowano w Krasnem oddział wojska rosyjskiego, który przebywał na terenie wsi do końca powstania. W roku 1903 w Krasnem było prowadzone tajne nauczanie w języku polskim ze szczególnym uwzględnieniem historii Polski. Nauczanie prowadził student z Warszawy późniejszy Senator wraz ze swoim kolegą Niedorowskim. Współorganizatorami tajnego nauczania byli mieszkańcy wsi. W 1913 roku we wsi Krasnem zbudowano szkołę , która stoi do dziś. Miała tylko jedna izbę lekcyjną. Nauczyciel do swej dyspozycji miał sień, spiżarkę, kuchnię oraz mieszkanie.
Po wybuchu I wojny światowej w 1914 roku na krótko do Krasnego wkroczyły wojska austriackie. W 1915 Austriacy wycofują się z Krasnego Wskutek działań wojennych cała wieś została spalona pozostało 8 domów oraz szkoła i kapliczka.
Po odzyskaniu niepodległości w roku 1918 uruchomiono szkołę w której pierwszym nauczycielem był inwalida z Legionów Piłsudskiego były oficer Żmudzki. Od 1920 roku w szkole zaczęto prowadzić Księgi Ocen, które znajdują się w szkole do obecnej chwili. W 1939 roku wybuchła II wojna światowa. Niemcy w Krasnem są w drugiej połowie września. W tym czasie kierownikiem szkoły był p. Ćwik, a nauczycielem p. Biedroński. W roku 1940 kierownik szkoły zostaje zabrany przez Gestapo. Z niewoli powraca w 1945 roku. W okresie okupacji szkoła była nieczynna. Jednak odbywało się tajne nauczanie. Zorganizował je Stanisław Domina. Wiosną 1959 roku podjęto decyzję o budowie nowej szkoły. Uroczystość wmurowania kamienia węgielnego odbyła się 3 lipca 1960 roku. Trwają prace nad ukończeniem budowy nowej szkoły. W sierpniu 1965 roku podjęto decyzję, że w Krasnem odbędą się powiatowe dożynki połączone z otwarciem nowej szkoły. 15 września 1965 roku po raz pierwszy rozpoczęto naukę w nowym budynku szkolnym. W 1995 roku nauczyciele wraz z dyrekcją podejmują decyzję o nadaniu imienia szkole. Uroczyste nadanie imienia Kornela Makuszyńskiego szkole odbyło się 7 listopada 1996 roku. Na uroczystości byli obecni Wójt Gminy, przedstawiciele Kuratorium Oświaty w Zamościu oraz zaproszeni goście. W tym czasie w szkole pracowało 8 nauczycieli na pełnych etatach oraz 3 ze zmniejszoną ilością godzin. Funkcję dyrektora pełnił Artur Plewa. Po wejściu w życie Reformy Oświaty Szkoła Podstawowa im. Kornela Makuszyńskiego w Krasnem jest sześcioklasową szkołą podstawową. W roku 2008 dyrektorem szkoły była Pani Alina Bojar, później Pani Jolanta Puchacz.


Przy opracowaniu tekstu wykorzystano materiały Dyrektora Szkoły Podstawowej w Krasnem Pana Artura Plewy.