Drukuj

Wieś położona w środkowej części gminy Stary Zamość, w obrębie Działów Grabowieckich. W 1440 roku właścicielem wsi był Andrzej Piwo z Opulska, który w 1443 roku sprzedał Tomaszowi z Łaźnina Wierzbę i Zamoście za 12 zagonów we wsi Wżdżary w ziemi łęczyckiej i 500 grzywien. Tomasz Zamoyski był właścicielem Wierzby do roku 1470 (A. Janeczek 1993, s. 345). W 1472 roku Zamoście i Wierzba posiadały łącznie 7 i 1/2 łana użytków i 2 karczmy i obie wsie należały do Floriana z Zamościa, syna Tomasza (A. Janeczek, A. Świeżawski 1991, s. 37). W 1556 roku Mikołaj, Jan i Szymon Zamoyscy, dokonali podziału Wierzby, Zamościa i Ruskich Piask (APL, Ks. GKrasn., nr 6, s. 238-39) i Wierzbę otrzymał wówczas Jan (SGKP, wypisy, s. 487). Od bocznej gałęzi Zamoyskich wieś kupił kanclerz Jan Zamoyski i włączył ją pod koniec XVI wieku do Ordynacji Zamoyskiej. W 1639 roku Andrzej Cyrulik posiadał tu jeden półłanek ziemi darowany mu zapewne przez Tomasza Zamoyskiego (M. Stworzyński 1834, przyp. 272).

W 1659 roku był notowany w Wierzbie stary dwór wybudowany zapewne w XVI wieku (I. Rolska-Boruch 1999, s. 299). W 1793 roku była we wsi karczma, a w 1762 roku także mały browar. Inwentarz z roku 1773 wymienia tu piekarnię i dwa sady, a w 1790 roku zbudowano nową karczmę. Według spisu z 1807 roku był w Wierzbie stary folwark, dwór i sad za dworem (M. Stworzyński 1834, przyp. 272). Pod koniec XVIII wieku wieś liczyła 54 gospodarstwa. W 1800 roku obok folwarku istniała karczma (R. Orłowski 1963, s. 33, 82 i 55). Spis z 1827 roku notował wieś w powiecie zamojskim i parafii Stary Zamość. Liczyła wówczas 51 domów i 371 mieszkańców (Tabella..., t. II, s. 264). Około poł. XIX wieku wieś została podzielona. Jedna część należała do Ordynacji, a dziedzicem drugiej części (poproboszczowskiej?) w 1853 roku był Jan Chrzanowski (APZ, Akta hipoteki Chomęciska B.). W 1880 roku część ordynacka liczyła 3 domy dworskie, 45 domów włościańskich i 537 mieszkańców, w tym 17 prawosławnych oraz 820 mórg gruntówm, natomiast część plebańska liczyła 7 domów i 235 mieszkańców- katolików oraz 107 mórg ziemi. Istniała tu karczma zajezdna i kancelaria gminy Stary Zamość. Folwark poproboszczowski liczył 1 dom oraz 140 mórg ziemi i należał do radcy Tichowicza (SGKP, wypisy, s. 426 i 486). Według spisu z 1921 roku było tu 128 domów i 919 mieszkańców, w tym 5 Ukraińców (Skorowidz..., t. IV, s. 126). W 1929 roku we wsi były 2 cegielnie: M. Gocha i M. Jakimicka, młyn M. Pestrykowa, zakłady mleczarskie należące do Spółdzielni Mleczarskiej oraz wiatrak T. Rybaka (Ks. Adr. 1929, s. 608). 4 stycznia 1943 roku żandarmeria niemiecka w odwecie za wysadzenie mostu w Ruskich Piaskach rozstzrelała 30 mieszkańców wsi, a 31 marca 1943 roku rozstrzelała 1 osobę (Biuletyn GKBZHwP, t. IX, s. 251). W 1947 roku wieś liczyła 1094 ha ziemi oraz 1098 mieszkańców (S. Zgrzywa 1964, s. 7).